Wat moet dat moet, PDA, oftewel Pathological Demand Avoidance bij mensen met autisme.
PDA, oftewel Pathological Demand Avoidance het ontwijken van dingen zodra het een gevoel van verwachtingen/dwang/verplichting of moeten oproept.
Ken je dat: je MOET iets doen en ziet er als een berg tegenop. Alles in je lichaam protesteert en je wil het liefst opstandig reageren? Dat heet PDA, oftewel Pathological Demand Avoidance
Waar komt dat vandaan?
Mijn eigen theorie over PDA, oftewel Pathological Demand Avoidance, en die deel ik met vele weet ik, is dat mensen met o.a. autisme een sterk gevoel van rechtvaardigheid en autonomie hebben, zodra iemand anders mensen met autisme iets oplegt zonder dat ze het gevoel van inspraak of zeggenschap hebben, speelt hun sterke gevoel van rechtvaardigheid en autonomie op en hun PDA, oftewel Pathological Demand Avoidance. Het gekke is dat PDA ook op kan spelen als mensen met autisme zichzelf iets opleggen, zelfs al is het iets wat ze leuk vinden, zodra het een moeten gaat worden is het niet meer leuk.
Pda kan ook opspelen als je al ergens mee bezig bent en iemand stelt voor datgene te doen wat je al aan het doen bent, omdat de ander niet eerst keek wat je aan het doen bent, of wanneer je zelf al iets van plan was en de ander stelt hetzelfde voor, zelfs wanneer je al iets aan het doen bent en iemand zegt bv “goh goed dat je dat doet, ik vroeg me al af wanneer je het zou doen.”
De hersens blokkeren dan en weigeren de taak of te doen of verder af te maken, als een soort van opstandigheid.
Voor de buitenwereld is dit lastig, immers gedachtelezen is nog geen optie, dus de de ander kan niet weten dat jij dat al van plan was. Andere zeggen ook vaak dingen zoals, stel je niet aan of zet je er gewoon overheen we moeten allemaal wel eens iets doen wat we niet leuk vinden.
Er is alleen een verschil tussen iets moeten doen wat we niet leuk vinden of echt weerstand ergens tegen hebben.
De een ervaart PDA zwaarder dan de ander, je kan het bijvoorbeeld al hebben bij kleine verwachtingen, maar ook alleen bij grote verwachtingen of onverwachtse dingen die van je verwacht worden of onduidelijke verwachtingen.
Wat kan helpen is bijvoorbeeld:
Het verminderen van het aantal dingen dat van je verwacht wordt, of die je van jezelf verwacht.
Zoals ik in mijn vorige blog al schreef, heb ik het aantal verwachtingen/verplichtingen van mezelf en van andere drastisch naar beneden gehaald, tot alleen het echte nodige zoals werk. Dat kan al veel meer ruimte geven in je hoofd, bespreek het met je omgeving, geef aan waar je tegen aanloopt en wat je nodig hebt. Het kan bijvoorbeeld helpen om geen datum ergens aan vast te plakken (dus niet vandaag of nu of om 12:00, maar als je tijd hebt deze week), het geven van inspraak bij afspraken e.d. of het op tijd aangeven van afspraken.
En ja, soms moet je even over die drempel heen en kan je niet anders.
Waar komt dat sterke gevoel van autonomie vandaan?
Voor mensen met autisme, maar eigenlijk alle mensen met een beperking, worden veel dingen bepaald door andere of door hun beperking, zonder dat ze daar lange tijd inspraak in hebben. Ouders, leerkrachten, verzorgers iedereen bepaald vaak dingen voor diegene, vaak onder het idee van (over)bezorgdheid, of dat diegene niet zelf in staat is dat soort beslissingen te nemen. Normaal krijg je steeds meer autonomie naar mate je ouder wordt, en op het gegeven moment je volledig alles zelf mag beslissen. Bij mensen met een beperking zoals autisme, duurt dat langer of die krijgen helemaal geen autonomie, dat kan op den duur weerstand oproepen en opstandigheid.
voor meer info zie:
Pathological Demand Avoidance (PDA) in autisme – gastblog door Eden van den Branden – A-typist
